Balıkesir Merkezinde Yayalaştırma Tartışması

Nereden Başlamalı, Nereye Ulaşmalı?

Balıkesir’de uzun süredir hararetle tartışılan bir konu var: Merkez yayalaştırılmalı mı, yoksa şimdiki düzen korunmalı mı?

Bu soru aslında basit gibi görünse de şehrin geleceğini, ekonomik yapısını, sosyal hayatını ve ulaşım kültürünü kökten etkileyecek bir karar barındırıyor. O yüzden tartışmanın büyümesi doğal; çünkü mesele yalnız trafiği değil, Balıkesir’in kent vizyonunu ilgilendiriyor.

Yayalaştırma Bir Lüks Değil, İhtiyaçtır

Dünya şehirlerine baktığımızda şu net: Yayalaştırılmış merkezler, hem ekonomik hareketliliği artırıyor hem de şehirlerin kimliğini güçlendiriyor. İnsan odaklı bir merkez; esnaf için daha fazla müşteri, şehir için daha güçlü marka değeri, halk için daha sakin ve güvenli bir yaşam demek.

Balıkesir’de şehir merkezi özellikle öğleden sonra ciddi bir yaya-araç çatışması yaşıyor. Çarşı, Anafartalar, Kızılay Caddesi, Milli Kuvvetler ve bağlantı sokaklar artık kendini taşıyamayan bir yoğunlukla karşı karşıya. Kaldırımların dar olması, trafik akışının sık sık kilitlenmesi ve araç parklarının yaya hareketliliğini engellemesi bir süredir gözle görülür hâlde.

Yani mesele “yayalaştıralım mı?” değil; “Ne zaman ve nereden başlayalım?” sorusu.

Nereden Başlanmalı?

Balıkesir’de merkez yayalaştırması bir anda, toptan ve radikal bir adımla yapılamaz. Çünkü şehir bunu henüz kaldırabilecek alternatif ulaşım altyapısına sahip değil. Bu nedenle adım adım, kontrollü ve planlı bir süreç yürütülmeli.

1. Milli Kuvvetler + Anafartalar Aksı (Pilot Alan)

Bu bölge zaten doğal bir yaya yoğunluğu taşıyor. Esnaf, resmi kurumlar ve tarihi yapıların yoğun olduğu bu aks, yayalaştırma için en ideal başlangıç noktası. Zaten araç trafiği çok sınırlı; düzenleme ile tamamen yaya lehine çevrilebilir.

2. Çarşı Meydanı ve Kızılay Caddesi Bağlantısı

İkinci fazda mevcut meydan genişletilip oturma alanları, etkinlik noktaları ve açık sokak kültürüyle güçlendirilebilir. Böylece merkezin kalbi araçlardan arındırılmış bir "şehir salonuna" dönüşür.

3. Küçük Kuyumcular – Eski Belediye Arası Sokaklar

Dar sokaklar, ara bağlantılar ve tarihi dokunun bulunduğu bu bölgeler “tam yaya alanı” hâline getirilebilir. Restorasyon, sokak sağlıklaştırma ve yeni ticari düzenlemelerle Balıkesir’in cazibe noktası olur.

4. Ulaşım Alternatifleri Devreye Girmeden Geniş Yayalaştırma Olmaz

Şu unutulmamalı:

Otobüs güzergâhları düzenlenmeden, otopark kapasitesi artırılmadan, merkeze minibüs girişleri sınırlandırılmadan geniş çaplı yayalaştırma mümkün değildir.

Kapalı otoparklar, ring sistemleri, bisiklet yolları ve düzenli toplu taşıma desteklemezse yayalaştırma değil, trafik felci yaşanır.

Esnaf Ne Olacak?

Yayalaştırma denince Balıkesir’de ilk endişe her zaman esnaftan geliyor.

“Arabaların gelmediği yerde müşteri olmaz.”

Bu cümle artık dünyada geçerliliğini yitirmiş durumda.

Örneğin Bursa, Eskişehir, Konya, Aydın ve Antalya’nın yayalaştırılmış bölgeleri; araç girişinin tamamen kesildiği yerlerde bile en çok kazanan yerler hâline geldi. İnsan yürüdüğü yerde alışveriş yapar, dinlenir, vakit geçirir. Yani esnaf aslında kaybetmez, doğru planlamayla kazanır.

Yayalaştırma Karşıtlarının Unuttuğu Şey

“Merkez kapatılırsa trafik nereye gider?”

Bu haklı bir soru ama cevabı basit:

Trafik akarken değil, planlanırken çözülür.

Eğer şehrin doğu-batı aksı yeniden düzenlenir, yeni otopark alanları kazandırılır, minibüs ve otobüslerin merkezden geçişi sadeleştirilirse merkezdeki yük zaten azalır.

Sorun araçların merkeze girmesi değil; herkesin aynı anda, aynı dar sokaklardan geçmeye çalışması.

Balıkesir Cesur Bir Adım Atmak Zorunda

Balıkesir büyüyor; nüfus artıyor; trafik yoğunlaşıyor. Mevcut merkez düzeni sürdürülebilir değil. Yayalaştırma Balıkesir için bir tercih değil, geciktirilmiş bir zorunluluktur.

Ama bu adım:

* Planlı,

* Kademeli,

* Katılımcı,

* Ulaşım altyapısıyla desteklenmiş

bir süreçle atılmalı.

Doğru yerde, doğru şekilde başlandığında Balıkesir merkezinin yayalaştırılması yalnız trafiği rahatlatmakla kalmayacak; şehrin kimliğini, ekonomisini ve sosyal hayatını da güçlendirecek.

Belki de asıl soru şu:

Balıkesir, geleceğe dair bu cesur kararı almaya hazır mı?